Po 30. roku życia kobiece ciało zaczyna przygotowywać się do jednej z najważniejszych zmian hormonalnych w życiu - okresu przedmenopauzalnego. Proces ten może rozpocząć się około 30. roku życia i trwać do 15 lat. Większość kobiet zauważa zmiany dopiero, gdy pojawią się niekomfortowe objawy, np. nieregularne miesiączki, zmęczenie, bezsenność lub wahania nastroju [4].
Większość lekarzy bada tylko podstawowe parametry, które ujawniają jedynie poważne niedobory. Aby zapobiegać problemom w inteligentny sposób, kluczowe jest śledzenie subtelnych zmian w zdrowiu, które mogą wpływać na hormony, metabolizm energetyczny i regenerację.
Dlaczego badanie hormonów po 30. roku życia jest niezbędne?
1. Cicha rewolucja w ciele
Produkcja estrogenu i progesteronu zaczyna spadać około 25. roku życia i przyspiesza po 30. roku życia. Może to objawiać się w:
- jakości snu i poziomie energii,
- masie ciała i jego składzie (proporcjach),
- nastroju i funkcjach poznawczych,
- płodności i regularności cyklu,
- zdrowiu kości i układu sercowo-naczyniowego,
- libido i zdrowiu seksualnym [1,5].
2. Różnice indywidualne
Każda kobieta ma unikalny profil hormonalny kształtowany przez predyspozycje genetyczne, styl życia, stres i środowisko [3]. Dwie kobiety w tym samym wieku mogą znajdować się w bardzo różnych fazach zdrowia hormonalnego.
8 kluczowych biomarkerów, które ujawniają Twój status hormonalny
1) Estradiol (E2) - kluczowy żeński hormon
Estradiol jest najbardziej aktywną formą estrogenu i podstawowym wskaźnikiem zdrowia reprodukcyjnego.
Optymalne zakresy:
- Faza folikularna: 30–100 pg/mL
- Owulacja: 100–400 pg/mL
- Faza lutealna: 80–300 pg/mL
Niskie poziomy mogą prowadzić do nieregularnych cykli, uderzeń gorąca lub zaburzeń snu. Zbyt wysokie poziomy również sygnalizują brak równowagi i mogą objawiać się bolesnymi miesiączkami, zatrzymywaniem wody lub zmianami nastroju. Środki wspomagające obejmują zdrowe tłuszcze, fitoestrogeny (siemię lniane, soja) i zarządzanie stresem.
2) Progesteron - hormon uspokajający
Równoważy działanie estrogenu i jest kluczowy dla jakości snu, nastroju i płodności.
Optymalny poziom: faza lutealna 1.8–24 ng/mL; dla udanego poczęcia > 10 ng/mL [5].
Niskie poziomy mogą objawiać się PMS (zespół napięcia przedmiesiączkowego), niepokojem, nieregularnymi miesiączkami lub trudnościami z zajściem w ciążę.
3) Testosteron – hormon energii i libido
To nie tylko "męski" hormon. Kobiety potrzebują go dla utrzymania prawidłowego libido, siły, zdrowia kości i sprawności umysłowej.
Optymalny poziom: całkowity 15–45 ng/dL, wolny 0.3–2.0 pg/mL [5].
Niskie poziomy mogą powodować zmęczenie, zły nastrój i zmniejszone libido.
Naturalne wsparcie: trening oporowy, odpowiednia ilość białka, jakość snu.
4) DHEA‑S - hormon młodości i zdolności adaptacyjnych
Prekursor estrogenu i testosteronu oraz marker witalności nadnerczy; spada szybciej niż wiele innych hormonów [3].
Optymalny poziom:
- Wiek 30–39: 45–270 μg/dL
- Wiek 40–49: 32–240 μg/dL
Spadek jest przyspieszany przez stres, zły sen lub przewlekły stan zapalny.
5) Panel tarczycowy - TSH, T3, T4, rT3
Aż do 20% kobiet ma zaburzenia tarczycy, a badanie samego TSH często ich nie wykrywa [2].
Kompletny panel obejmuje TSH, wolne T3/wolne T4, rT3 oraz przeciwciała (TPO, TgAb).
Kompletny panel obejmuje TSH, wolne T3/wolne T4, rT3 oraz przeciwciała (TPO, TgAb).
Optymalne TSH: 1.0–2.5 mIU/L.
6) Kortyzol – hormon stresu
Powinien zmieniać się wraz z rytmem dobowym - być wysoki rano, niski wieczorem.
Optymalny poziom: rano 10–25 μg/dL, wieczorem < 2 μg/dL.
Zrównoważona krzywa wspiera energię i zdrowy sen; podwyższone poziomy wieczorne → bezsenność i przyrost masy ciała.
Zrównoważona krzywa wspiera energię i zdrowy sen; podwyższone poziomy wieczorne → bezsenność i przyrost masy ciała.
7) Insulina i glukoza - podstawa równowagi hormonalnej
Insulinooporność zaburza metabolizm i produkcję hormonów płciowych [4].
Optymalny poziom: glukoza na czczo < 90 mg/dL, insulina < 5 μU/mL, HOMA‑IR < 1.5, HbA1c < 5.3%.
Oznaki ostrzegawcze często obejmują przyrost tkanki tłuszczowej na brzuchu, zmęczenie po posiłkach lub nieregularne cykle.
Oznaki ostrzegawcze często obejmują przyrost tkanki tłuszczowej na brzuchu, zmęczenie po posiłkach lub nieregularne cykle.
8) SHBG – globulina wiążąca hormony płciowe
Określa, ile hormonu jest faktycznie bioaktywne.
Optymalny zakres: 20–100 nmol/L [5].
Wysokie SHBG = mniej aktywnych hormonów; niskie SHBG = wyższe ryzyko insulinooporności.
Wysokie SHBG = mniej aktywnych hormonów; niskie SHBG = wyższe ryzyko insulinooporności.
Kiedy powinnaś badać hormony?
Kobiety z regularnymi cyklami:
- Dzień 3: FSH, LH, estradiol, testosteron
- Dni 19–21: progesteron
Premenopauza (35–50 lat): pełny panel hormonalny co 6 miesięcy [1].
Nieregularne cykle / PCOS: częstsze badanie testosteronu, insuliny i markerów tarczycy.
Kiedy udać się do specjalisty?
- W przypadku wyraźnych zaburzeń równowagi hormonalnej,
- wielu nieprawidłowych wyników badań,
- uporczywych objawów pomimo wyników badań w granicach normy,
- problemów z płodnością,
- historii rodzinnej nowotworów związanych z hormonami.
- https://menopause.org/professional-resources/position-statements
- https://www.endocrine.org/clinical-practice-guidelines
- https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11230159/
- https://www.health.harvard.edu/a_to_z/menopause-and-perimenopause-a-to-z
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/menopause/symptoms-causes/syc-20353397
